Cà Phê Excelsa: Gây Bất Ngờ Với Hương Thơm Trái Cây Phong Phú

So với những chủng loại khác, cà phê Excelsa ít được biết đến và gần như “vắng bóng” trên thị trường tiêu thụ ở một số khu vực. Nếu được trồng và chế biến kỹ lưỡng, Excelsa có thể mang lại những hạt cà phê chất lượng cùng hương vị quả mọng hấp dẫn. Trong bài viết dưới đây, The Local Beans sẽ cung cấp một số thông tin liên quan cũng như dự đoán tiềm năng phát triển của giống cà phê này trong tương lai.

Cà phê Excelsa là gì?

Cho đến nay, việc phân loại Excelsa là một giống thuộc Liberica hay là một loại cà phê riêng biệt vẫn còn gây tranh cãi. Hành trình của Excelsa ít để lại dấu ấn, sản lượng cà phê thấp vì thiếu lực lượng lao động và không có thị trường tiêu thụ.

Việc được bán chủ yếu dưới nhãn “cà phê Liberia” cũng khiến các dữ liệu liên quan đến Excelsa trở nên thiếu chính xác. Các chuyên gia cho rằng chính điều này đã làm giảm động lực của các hộ trồng cà phê trong việc kiểm soát chất lượng canh tác và thu hoạch.

Thực tế, nếu được chăm sóc tốt và chế biến đúng quy trình, Excelsa cũng mang đến những hạt cà phê chất lượng với hương vị phong phú không kém các chủng loại khác.

Nguồn gốc của cây Excelsa

Excelsa được phát hiện lần đầu tại Trung Phi vào năm 1903. Ngày nay, cây cà phê được trồng chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á. Việt Nam, Philippines, Malaysia và Indonesia được xem là những quốc gia cung cấp cà phê hạt Excelsa với sản lượng lớn nhất.

Theo ghi chép, thực dân châu Âu từ các nước Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan đã mang theo cây cà phê Excelsa khi chiếm đóng các nước thuộc Đông Nam Á. Họ lập ra các đồn điền và truyền bá văn hóa uống cà phê vào đời sống của người dân địa phương.

Đặc điểm sinh học của cà phê Excelsa

Cây Excelsa phát triển tốt nhất ở độ cao từ 1000m đến 1300m. Thân cây cao, rậm rạp, cần không gian để vươn lên, thay vì phát triển ở khu vực gần mặt đất như một số giống cà phê khác. Excelsa kháng bệnh tốt, có khả năng chống chịu sâu bệnh, cho năng suất cao song lại cần được cắt tỉa thường xuyên và chăm sóc kỹ lưỡng. Chính vì sở hữu chiều cao lý tưởng nên cây Excelsa đôi khi được trồng xen kẽ với Robusta để chắn gió.

Lá của cây Excelsa lớn, kích thước trung bình khoảng 26cm x 13cm. Những bông hoa nở nhiều lần trong suốt mùa vụ, to hơn của cây Arabica và Robusta. Hạt cà phê Excelsa thường không đối xứng, dài 9mm và rộng 6mm.

Nghiên cứu cũng cho thấy, hạt cafe Excelsa có hàm lượng caffeine thấp hơn so với các loại hạt cafe Arabica hoặc Robusta, dao động khoảng từ 0,86 đến 1,13g/100g, trong khi con số này ở Arabica là 1,2 đến 1.5g và ở Robusta là 2,2 đến 2,7g.

Hương vị của cà phê Excelsa

Excelsa có hương vị trái cây và quả mọng ở giai đoạn rang vừa. Khi rang đậm, hạt có thể mang đến hương socola. Với cấu hình hương vị phong phú, Excelsa trở thành một lựa chọn hấp dẫn, thường được các nhà sản xuất trộn thêm với loại khác để tăng sự đậm đà và mang đến nhiều bất ngờ cho người thưởng thức cà phê.

Tiềm năng của cafe Excelsa trong tương lai

Trước đây, Excelsa ít xuất hiện trên thị trường cà phê toàn cầu. Vì không có người mua nên phần lớn cà phê Excelsa được sản xuất sẽ trộn lẫn với các loại khác để gia tăng hương vị.

Ngày nay, việc mở rộng quy mô trồng Excelsa có thể trở thành giải pháp khả thi nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu khiến diện tích trồng Arabica bị thu hẹp. Cây cà phê Arabica cần nhiều bóng râm và đòi hỏi yêu cầu khắt khe về nhiệt độ cũng như độ cao cần cho việc sinh trưởng. Tuy nhiên, từ lý thuyết đến thực tế còn rất xa. Với mức cầu thấp như hiện nay, tăng diện tích trồng cà phê Excelsa không mang lại lợi ích kinh tế.

Tuy nhiên, với cấu trúc di truyền có tính kháng bệnh cao và khả năng phục hồi tốt, cây Excelsa có thể được sử dụng làm gốc ghép cho cây cà phê Arabica và Robusta.

Vẫn cần thêm thời gian, với nhiều hơn những nghiên cứu và sự quảng bá để nâng cao độ nhận diện của Excelsa trên bản đồ cà phê của thế giới. Trong tương lai, ta hoàn toàn có thể kỳ vọng Excelsa sẽ trở thành một thương hiệu cà phê có tiếng với thị trường tiêu thụ riêng, sánh ngang với các chủng loại khác.

FAQs

Tại sao cây Excelsa lại khó chăm sóc?

Cây Excelsa có thể cao đến hơn 15m với đường kính ngọn từ 6m đến 7m. Không dễ để quản lý chất lượng trái ở độ cao này. Việc thường xuyên tỉa cây cũng đòi hỏi cần nhiều lao động hơn. Thêm nữa, thời gian chín kéo dài của Excelsa cũng góp phần làm tăng chi phí sản xuất. Đây là hai trong nhiều lý do khiến việc trồng giống cà phê này trở nên khó khăn dù chúng có khả năng chống chịu bệnh rất tốt.

Liberica và Excelsa là hai loại khác nhau?

Từ năm 2006, Excelsa được xem là một giống thuộc cà phê Liberica. Có những phát hiện cho thấy giữa Excelsa và Liberica khác nhau về mặt di truyền. Nghiên cứu về cấu trúc nhiễm sắc thể giữa hai loài cũng chỉ ra những điểm khác biệt bên cạnh các điểm tương đồng. Hạt Liberica dài và có hàm lượng caffein cao hơn hạt Excelsa. Vì thế, vấn đề này vẫn chưa đi đến được kết luận thống nhất.

Tại sao Excelsa gọi là cà phê Mít?

Lá cây cafe Excelsa có tán rộng, gần như gấp đôi kích thước của của Arabica và Robusta và khá giống lá mít. Một số loại có hương vị đặc trưng của mít, phổ biến hơn các hương trái cây khác như cam hay quýt. Đó cũng là lí do tại sao Excelsa được gọi là cà phê mít.

Thay lời kết

Với phức hương quả mọng hấp dẫn cùng khả năng phục hồi cao, cà phê Excelsa được xem là một giải pháp thay thế tiềm năng cho các nhà sản xuất cà phê đặc sản. Theo The Local Beans, dù rằng việc mở rộng phạm vi canh tác vẫn còn là một vấn đề bỏ ngỏ thì cấu trúc di truyền của Excelsa vẫn có ý nghĩa rất lớn trong việc khắc phục một số nhược điểm của các giống cà phê khác.

Nguồn tham khảo:

• https://perfectdailygrind.com/2021/05/what-is-excelsa-coffee/
• https://www.homegrounds.co/excelsa-coffee-beans/