Theo chân người Pháp vào nước ta từ năm 1858, Cà phê đã dần trở nên quen thuộc và là một phần không thể thiếu đối với mỗi người dân Việt Nam, điều này những người yêu mến cà phê có lẽ ai cũng từng đọc qua. Vậy chúng ta có bao giờ thắc mắc những rẫy cà phê đầu tiên xuất hiện ở nước ta thuộc địa danh nào? Có phải đó là vùng Cao Nguyên Đất Đỏ Bazan của những tỉnh Tây Nguyên, hay vùng khí hậu thuận lợi nổi tiếng với Cầu Đất Farm thuộc tỉnh Lâm Đồng? Hôm nay Beans đọc được một bài viết cho rằng Những đồn điền Cà Phê Thương Mại đầu tiên xuất hiện quanh vùng núi Ba Vì, thuộc tỉnh Hoà Bình.

Xin được lược trích:

"...

Khi Paul Bert làm Tổng Trú Sứ Annam năm 1883, nhận thấy lương thực, thực phẩm cung cấp cho binh lính Pháp chiến đấu ở Bắc Kỳ phụ thuộc vào các nhà thầu Trung Hoa, để giảm bớt phụ thuộc, ông đã cho mời các nhà thực vật sang Bắc Kỳ nghiên cứu để trồng rau, quả, chăn nuôi, chế biến pho mát. Paul Bert mời nhà thực vật nổi tiếng nước Pháp khi đó là Benjamin Balansa. Vùng đất mà Balansa chọn nghiên cứu là núi Ba Vì và vùng xung quanh. Giữa năm 1886, Paul Bert cử ông sang Java (Indonesia) mang về một số cây giống trong đó có cây canhkina và cà phê. Cây cà phê được trồng ở đảo Java từ năm 1699. Khi ông mang được giống về thì Paul Bert đã chết vì kiết lỵ (1-11-1886) nhưng công việc vẫn được tiến hành Balansa đã ươm cà phê ở chân núi Ba Vì. Sau 1 thời gian những cây cà phê này bị nấm Hemilleia nhưng ông đã trị được nấm này và cây sinh trưởng tốt.

Hưởng ứng chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Toàn quyền Đồng Dương Paul Doumer, nhiều nhà tư bản Pháp đã sang Việt Nam tìm kiếm cơ hội làm ăn trong đó có Marius Borel. Ông này nhận thấy cơ hội làm giầu từ trồng cà phê ở Ba Vì và nuôi dê lấy sữa, làm pho mát dê cung cấp cho quân đội. Ông mua đất vùng Bất Bạt, Tùng Thiện làm đồn điền, tổng cộng ông có 13 đồn điền khu vực này và diện tích rộng tới 2222,55 ha. Năm 1901, ông bắt đầu trồng cà phê. Giống chính là những cây cà phê do Balanca mang về từ Java ươm. Sau khi thu hoạch quả cà phê, ông cho sơ chế, một phần được rang xay tại Hà Nội cung cấp cho quân đội và dân Pháp sống tại Bắc Kỳ, số còn lại ông cho xuất khẩu sang châu Âu. Sau đó nhiều nhà tư bản Pháp cũng mua đất lập đồn điền trồng cà phê, nuôi dê lấy sữa làm pho mát ở Ninh Bình, Nghệ An…Từ Bắc kỳ, cây cà phê mới Nam tiến vào Tây Nguyên.

...

Năm 1883, Hà Nội xuất hiện bar rượu và quán cà phê ở phố Paul Bert (nay Tràng Tiền), khách hàng là binh lính, sỹ quan và kiều dân Pháp. Cà phê bán ở đây được đưa từ Pháp sang. Nhưng sang đầu thế kỷ 20 thì các quán cà phê Hà Nội bán cà phê Ba Vì. Ngay từ đầu thế kỷ 20, đã có sự khác biệt giữa cà phê Hà Nội và Sài Gòn, cà phê Sài Gòn pha bằng vợt khá loãng bán chủ yếu cho người lao động còn cà phê Hà Nội pha bằng phin và khách hầu hết là công chức Pháp-Việt, trí thức Việt uống kèm với những câu chuyện chính trị

..."

Thật bất ngờ phải không nào? khi những quán cà phê đầu tiên được cho là xuất hiện tại Sài Gòn năm 1864 thì tại Ba Vì, Hoà Bình lại là vùng được trồng cà phê thương mại đầu tiên tại Việt Nam. Giống như lời nhận xét của một người bạn mà Beans đọc được: "cái hay nhất là những bài học trong quá khứ , phải được biết ở hiện tại một cách rõ ràng minh bạch , có vậy mới thành lập được chuỗi kinh nghiệm..."

Tư liệu này được chia sẻ thông qua diễn đàn: "Tìm Hiểu Về Lịch Sử Việt Nam" cho nên nếu có điểm nào chưa đúng, mọi người cùng chia sẻ nhé.

Lưu Ý :

- Vào năm 1858, chính Đà Nẵng của chúng ta là nơi đầu tiên bị người Pháp chiếm đóng, đánh dấu việc đặt chế độ thuộc địa.

- Các địa danh: Bắc Kỳ (Tonkin), Nam Kỳ (Cochinchine) và Trung Kỳ (Annam) là tên của 3 Xứ Việt Nam được chia trong thời kì Pháp Thuộc. Beans sử dụng lại nguyên văn và không có ý gì khác ngoài việc tôn trọng lịch sử.

Chúc mọi người có những ngày Giãn Cách theo chỉ thị 16 thật ý nghĩa và nhiều sức khoẻ. Rất mong sớm gặp lại mọi người!.